Sosyal İletişim Bozukluğu: Dil ve Konuşma Terapistleri için Klinik Görünüm ve Müdahale Stratejileri

Dilber Kaçar Kütükçü
Özet

Amaç: Sosyal İletişim Bozukluğu (SİB), sosyal etkileşim, pragmatik dil kullanımı ve dil işleme gibi alanlarda inatçı zorluklarla karakterize edilen bir durumdur. Bu bozukluk, sosyal iletişim becerilerinin etkili bir şekilde kullanılmasını engelleyerek bireylerin sosyal ve akademik yaşamlarını olumsuz etkileyebilir. Bu çalışmanın amacı, SİB'i tanımlamak; SİB, otizm spektrum bozukluğu (OSB) ve gelişimsel dil bozukluğunun (GDB) klinik görünümleri arasında ayrım yapmanın zorluklarını tartışmak, DKT'ler için değerlendirme ve terapi yöntemlerine dair kapsamlı bilgiler sunmaktır. Bu bağlamda, DKT'lerin SİB ile ilgili bütüncül bir anlayış geliştirmelerine katkıda bulunmak hedeflenmiştir.

Yöntem: Bu çalışma geleneksel derleme yöntemi kullanılarak hazırlanmıştır. Alan yazın taraması “sosyal iletişim bozukluğu” “otizmde sosyal iletişim” “pragmatik dil bozukluğu” gibi terimlerin PubMed akademik veri tabanında ve Google Akademik arama motorunda taranmasıyla gerçekleştirilmiştir. Alan yazın taraması ve mevcut tanı kriterleri incelenerek SİB'in ayırt edici özellikleri, SİB’de değerlendirme ve müdahale yöntemleri, SİB’in yönetiminde DKT’lerin rolü gibi başlıklar oluşturulmuş; konu, ilgili başlıkların altında detaylı bir şekilde ele alınmıştır.

Bulgular: SİB, etkili tanı ve müdahale için kapsamlı bir yaklaşım gerektiren karmaşık bir bozukluktur. OSB’den özellikle kısıtlı/tekrarlayan davranışların yokluğu, sosyal iletişim sorunlarının daha belirgin olması ve dil gelişiminin genellikle daha az etkilenmesi gibi özelliklerle ayırt edilmektedir. Değerlendirme süreci, sosyal iletişim becerilerinin kapsamlı bir şekilde ele alınmasını gerektirir. Müdahale stratejileri, bireyselleştirilmiş planlar ve sosyal iletişim becerilerini geliştirmeye yönelik programları içermektedir. Sosyal İletişim Müdahale Projesi (SCIP) ve “Program for the Education and Enrichment of Relational Skills” (PEERS®) gibi programlar, SİB olan bireylerde iletişim becerilerinde anlamlı gelişmeler sağlama potansiyeline sahiptir.

Sonuç: DKT’ler, SİB'in değerlendirilmesi ve yönetiminde kritik bir rol oynamaktadır. Profesyoneller, aileler ve topluluklar arasında işbirliği, SİB'den etkilenen bireylerin sosyal ve akademik olarak gelişmelerine katkıda bulunabilir.


Anahtar Kelimeler

sosyal iletişim bozukluğu, ayırıcı tanı, otizm spektrum bozukluğu, gelişimsel dil bozukluğu


Referanslar

Acevedo, B., Aron, E., Pospos, S., & Jessen, D. (2018). The functional highly sensitive brain: A review of the brain circuits underlying sensory processing sensitivity and seemingly related disorders. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 373(20170161). https://doi.org/10.1098/rstb.2017.0161

Adams, C. (2005). Social communication intervention for school-age children: Rationale and description. Seminars in Speech and Language, 26(3), 181–188. https://doi.org/10.1055/s-2005-917123

Adams, C., Lockton, E., Freed, J., Gaile, J., Earl, G., McBean, K., Nash, M., Green, J., Vail, A., & Law, J. (2012). The Social Communication Intervention Project: a randomized controlled trial of the effectiveness of speech and language therapy for school-age children who have pragmatic and social communication problems with or without autism spectrum disorder. International journal of language & communication disorders, 47(3), 233–244. https://doi.org/10.1111/j.1460-6984.2011.00146.x

Adams, C., Lockton, E., & Collins, A. (2018). Metapragmatic explicitation and social attribution in social communication disorder and developmental language disorder: A comparative study. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 61(3), 604–618. https://doi.org/10.1044/2017_JSLHR-L-17-0026

Adams, C., Gaile, J., Roddam, H., Baxendale, J., Clitheroe, L., & Emsley, R. (2020). Evaluation of a manualised speech and language therapy programme for children with social communication disorder: the SCIP feasibility study. Pilot and Feasibility Studies, 6(137). https://doi.org/10.1186/s40814-020-00658-2

Adams, C., & Gaile, J. (2020). Evaluation of a parent preference-based outcome measure after intensive communication intervention for children with social (pragmatic) communication disorder and high-functioning autism spectrum disorder. Research in Developmental Disabilities, 105, 103752. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2020.103752

Ahmed-Husain, S., & Dunsmuir, S. (2014). An evaluation of the effectiveness of Comic Strip Conversations in promoting the inclusion of young people with autism spectrum disorder in secondary schools. International Journal of Developmental Disabilities, 60(2), 89-108. https://doi.org/10.1179/2047387713Y.0000000025

Aldughaysh, K. S. (2017). The efficacy of digital comic strip conversations to teach empathetic responding to children with autism (Master's thesis, Missouri State University). MSU Graduate Theses, 3107. https://bearworks.missouristate.edu/theses/3107

Alev, G. (2011). Pragmatik Dil Becerileri Envanteri’nin Türkçe Standardizasyon Çalışması (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.

Alkinj, I., Pereira, A., & Santos, P. (2022). The effects of an educational program based on modeling and social stories on improvements in the social skills of students with autism. Heliyon, 8(5), e09289. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e09289