Amaç: Voleybol antrenörlerinin; maçlarda ve antrenmanlarda arka plan gürültüsü varlığında seslerini duyurabilmek amacıyla seslerini yüksek şiddette ve kontrolsüzce kullandıkları gözlenmektedir. Bu durum, voleybol antrenörlerinin ses bozuklukları açısından risk altında olduğunu göstermektedir. Alanyazında sporcuların ve antrenörlerin ses farkındalığı, ses kullanımı ve sese ilişkin bilgileri üzerine benzer araştırmalar mevcut olsa da sınırlıdır. Bu araştırma; voleybol antrenörlerinin ses sorunlarını belirlemeyi, mevcut bir ses bozukluğu durumunda onlara uygulanan Vokal Fonksiyon Egzersizlerinin ve Vokal Hijyenin önleyici etkililiğinin belirlenmesini amaçlamaktadır.
Yöntem: Bu araştırma tanımlayıcı ve kesitsel terapi etkililiği çalışmasıdır. Bu araştırma İstanbul’da yaşayan voleybol antrenörleri ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya; 15 sağlıklı katılımcı (7 kadın, 8 erkek; yaş ortalaması 26.22±4.86), dahil edilmiştir. Araştırmanın verileri Ses Handikap Endeksi-10 (SHE-10) ve Ses Yorgunluğu Ölçeği (SYÖ) ile toplanmıştır. Buna ek olarak akustik ve algısal ses analizi yapılmıştır. Kapsamlı bir değerlendirmenin ardından katılımcılara 4 haftalık süre boyunca vokal hijyen uygulamaları ve vokal fonksiyon egzersizleri uygulanmıştır.
Bulgular: Vokal fonksiyon egzersizleri ve vokal hijyen uygulamaları sonucunda SHE-10 (p=0.010), Ses Yorgunluğu Ölçeğinin sesteki yorgunluk (p=0.004) ve fiziksel rahatsızlık (p=0.004) alt testleri, maksimum fonasyon süresi (p=0.031), jitter (p=0.036) ve NHR (p=0.001) parametreleri açısından gruplar arasında farklılık belirlenmiştir. Sağlıklı erkek katılımcılarda SYÖ’nün fiziksel rahatsızlık, maksimum fonasyon süresi, jitter değişkenlerinde anlamlı farklılık bulunmuştur. Sağlıklı kadın katılımcılarda ise terapi öncesi ve sonrası karşılaştırıldığında yalnızca sesteki yorgunluk değişkeni anlamlı farklılık göstermiştir.
Sonuç: Ses bozukluklarının önlenmesi veya mevcut sorunların çözülmesi için ses profesyonellerinin ses hijyenine önem vermeleri ve farkındalıklarını arttırmaları büyük önem taşımaktadır. Voleybol antrenörlerinin ses farkındalıklarına ve antrenörlerin ses terapisinden sağladıkları faydaya yönelik çalışmalar sınırlıdır. Çalışmaya katılan voleybol antrenörlerinin terapi öncesinde verdikleri yanıtlara göre sese ilişkin farkındalıklarının ve bilgilerinin düşük olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmanın bulguları göz önüne alındığında, konuyu daha detaylı bir şekilde ele almak için daha büyük örneklem büyüklüğü ve çeşitli spor antrenörleri ile yeni araştırmalar dizayn edilebilir.
Anahtar Kelimeler
terapi etkililiği, ses terapisi, disfoni, vokal hijyen, vokal fonksiyon egzersizleri
Referanslar
Arffa, R. E., Krishna, P., Gartner-Schmidt, J., & Rosen, C. A. (2012). Normative values for the Voice Handicap Index-10. Journal of Voice, 26(4), 462–465. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2011.04.006
Aronson, A. E., & Bless, D. M. (2009). Clinical voice disorders (4th ed.). Thieme Medical Publishers.
Andriollo, D. B., Bastilha, G. R., Frigo, L. F., & Cielo, C. A. (2020). Vocal characteristics of athletes from an American football team. Research, Society and Development, 9(4). https://doi.org/10.33448/rsd-v9i4.2813
Awan, S. N., & Frenkel, M. L. (1994). Improvements in estimating the harmonics-to-noise ratio of the voice. Journal of Voice, 8(3), 255–262.
Behlau, M., Madazio, G., Pacheco, C., Vaiano, T., Badaró, F., & Barbara, M. (2023). Coaching strategies for behavioral voice therapy and training. Journal of Voice, 37(2), 295.e1–295.e10. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2020.12.039
Buckley, K. L., O’Halloran, P. D., & Oates, J. M. (2014). Occupational vocal health of elite sports coaches: An exploratory pilot study of football coaches. Journal of Voice, 29(4), 476–483. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2014.09.017
Child, D. R., & Johnson, T. S. (1991). Preventable and nonpreventable causes of voice disorders. Seminars in Speech and Language, 12(1), 1–13.
Eckel, F. C., & Boone, D. R. (1981). The S/Z ratio as an indicator of laryngeal pathology. The Journal of Speech and Hearing Disorders, 46(2), 147–149. https://doi.org/10.1044/jshd.4602.147
Fellman, D., & Simberg, S. (2017). Prevalence and risk factors for voice problems among soccer coaches. Journal of Voice, 31(1), 121.e9–121.e15. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2016.02.003
Fernandes, J. F. T., Freitas, D., Junior, A. C., & Teixeira, J. P. (2023). Determination of harmonic parameters in pathological voices—Efficient algorithm. Applied Sciences, 13(4), 2333. https://doi.org/10.3390/app13042333
Finger, L. S., Cielo, C. A., & Schwarz, K. (2009). Acoustic vocal measures in women without voice complaints and with normal larynxes. Brazilian Journal of Otorhinolaryngology, 75(3), 432–440. https://doi.org/10.1016/S1808-8694(15)30663-7
Fontan, L., Fraval, M., Michon, A., Déjean, S., & Gieussue, W. M. (2017). Vocal problems in sports and fitness instructors: A study of prevalence, risk factors, and need for prevention in France. Journal of Voice, 31(2), 1–6. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2016.04.014
Güven, A., & Cangökçe, Ö. (2009). Sağlıklı Yetişkinlerde Cinsiyet ve Eğitim Düzeyinin Maksimum Fonasyon Süresi Üzerindeki Etkisi. Journal of Experimental and Clinical Medicine, 22(1), 12-17.
Jacobson, B.H., Johnson, A., Grywalski, C., Silbergleit, A., Jacobson, G., Benninger, M.S. and Newman, C.W. (1997) The Voice Handicap Index (VHI): Development and Validation. American Journal of Speech-Language Pathology, 6, 66-70. https://doi.org/10.1044/1058-0360.0603.66
Kaufmann, T. J., & Johnson, T. S. (1991). An exemplary preventative voice program for educators. Seminars in Speech and Language, 12(1), 40–48.
Kent, R. D., Kent, J. F., & Rosenbek, J. C. (1987). Maximum performance tests of speech production. The Journal of Speech and Hearing Disorders, 52(4), 367–387. https://doi.org/10.1044/jshd.5204.367
Khalaf, Z., Zaky, E., Fatah, S. A. E., El-Hakeem, W. H. A., & Wahab, M. A. E. (2022). The effect of sport performance in voice disorders in athletes. Minia Journal of Medical Research, 33(1), 19–23. https://doi.org/10.21608/mjmr.2022.255598
Kılıç, M. A., Okur, E., YıIdırım, İ., Öğüt, F., Denizoğlu, İ., & Kızılay, A. (2008). Ses Handikap Endeksi (Voice Handicap Index) Türkçe versiyonunun güvenilirliği ve geçerliliği. Kulak Burun Bogaz Ihtisas Dergisi, 18(3), 139–147.
Kılıç, M. A. (2019). Objektif ses analizi. In E. N. Özüdoğru (Ed.), Ses bozukluklarına güncel yaklaşım (pp. 33–39). Türkiye Klinikleri.
Kılıç, M. A. (2021). Ses bozukluklarında değerlendirme yöntemleri. In F. Öz, H. Coşkun, & S. Şirin (Eds.), Her Yönüyle Larengoloji (pp. 70–80). Ankara Nobel Tıp Kitabevleri.
Mehta, D. D., & Hillman, R. E. (2008). Voice assessment: updates on perceptual, acoustic, aerodynamic, and endoscopic imaging methods. Current opinion in otolaryngology & head and neck surgery, 16(3), 211–215. https://doi.org/10.1097/MOO.0b013e3282fe96ce
Nanjundeswaran, C., Jacobson, B. H., Gartner-Schmidt, J., & Verdolini Abbott, K. (2015). Vocal fatigue index (VFI). Journal of Voice, 29(4), 433–440. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2014.09.012
Rosen, C. A., Lee, A. S., Osborne, J., Zullo, T., & Murry, T. (2004). Development and validation of the voice handicap index-10. The Laryngoscope, 114(9), 1549–1556. https://doi.org/10.1097/00005537-200409000-00009
Roy, N., Merrill, R. M., Thibeault, S., Parsa, R. A., Gray, S. D., & Smith, E. M. (2004). Prevalence of voice disorders in teachers and the general population. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 47(2), 281–293.
Sataloff, R. T., & Kost, K. M. (2020). The effects of age on the voice, part 2. Journal of Singing, 77(2), 205–213.
Solomon, N. P. (2008). Vocal fatigue and its relation to vocal hyperfunction. International Journal of Speech-Language Pathology, 10(4), 254–266. https://doi.org/10.1080/14417040701730990
Stemple J.C, & Hapner, E.R (2014). Voice therapy: Clinical case studies (4th ed.). San Diego (CA): Plural Publishing.
Stemple, J. C., Lee, L., D'Amico, B., & Pickup, B. (1994). Efficacy of vocal function exercises as a method of improving voice production. Journal of voice, 8(3), 271-278.
Stemple, J. C., Roy, N., & Klaben, B. K. (2020). Clinical voice pathology: Theory and management (6th ed.). San Diego, CA: Plural Publishing, Inc.
Şirin, S. (2019). Türkçe Ses Yorgunluğu Ölçeği’nin geçerlilik ve güvenilirliği. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Van Houtte, E., Van Lierde, K., Wuyts, F., & Claeys, S. (2011). The impact of voice disorders among teachers: Vocal complaints, treatment-seeking behavior, knowledge of vocal care, and voice-related absenteeism. Journal of Voice, 25(5), 570–575. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2010.04.008
Verdolini, K., & Ramig, L. O. (2001). Occupational risks for voice problems. Logopedics Phoniatrics Vocology, 26(1), 37-46.
Vincent, I., & Emm, M. J. (2023). The effects of collegiate sports coaching on the male voice: Pilot data. Journal of Voice, 37(1), 145.e7–145.e18. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2020.11.021
Weston, Z., & Schneider, S. L. (2023). Demystifying vocal hygiene: Considerations for professional voice users. Current Otorhinolaryngology Reports, 11(4), 387–394.