ARŞİV

İletişim Bozukluğu Olan Bireyler için Afet Yönetimi: Türkiye'deki 2023 Depremlerinden Çıkarılan Dersler

Namık Yücel Birol Esra Yaşar Gündüz
Özet

Amaç: Bu derlemede 6 Şubat 2023 tarihinde Türkiye'de meydana gelen ve 11 ili etkileyecek kadar büyük yıkıma yol açan 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki iki şiddetli depremden edinilen deneyimler temel alınmıştır. Bu kapsamda iletişim bozukluğu olan bireyler için dil ve konuşma terapisi perspektifinden depreme hazırlık, müdahale ve deprem sonrası iyileşme aşamaları için öneriler sunulması amaçlanmaktadır. Deprem bölgesinde yaşayan herkesin bu afetten etkilenmesi ile birlikte, özel gereksinimleri olan bireyler sorunlarının doğası gereği en fazla etkilenen grup olmaktadır. Bu çalışmada afete maruz kalan bu hassas popülasyonun doğal afetler sırasında karşılaştığı zorluklar incelenerek, kapsayıcı afet yönetimi stratejilerine duyulan kritik ihtiyaç vurgulanmaktadır. Buna ilaveten bu derlemede, Türkiye'de 2023 yılında yaşanan depremlerden çıkarılan derslere dayanarak, mevcut afet müdahale protokollerindeki boşluklar araştırılmakta ve iletişim bozukluğu olan bireylerin afetlere karşı dayanıklılığını artırmak için çözümler önerilmektedir. Yöntem: Bu çalışmada geleneksel derleme yöntemi kullanılmıştır. İletişim bozukluğu olan bireylerde afet yönetimi, afet öncesi hazırlık ve afet sonrasında iyileşme süreci de dahil olmak üzere dil ve konuşma terapistlerinin rolüne dair konularda alan yazın taraması yapılmıştır. Sonuç: 2023 yılındaki Türkiye depremleri, afete hazırlık ve afet yönetim planlarının iletişim bozukluğu olan bireylerin onlara özgü ihtiyaçlarını da ele alacak şekilde yapılmasının önemini göstermektedir. Buna dayanarak dil ve konuşma terapistlerinin afet yönetim ekiplerine önemli katkılar sağladığı vurgulanmakta ve afet planlama çalışmalarına dahil edilmeleri gerektiği savunulmaktadır. Yönetim planının olası afeti kapsayacak şekilde afet öncesi hazırlığı, mevcut afet durumunu ve sonrasında iyileşme sürecini ele alması önemli görülmektedir. Depreme hazırlık aşamasında dil ve konuşma terapistleri arama kurtarma ve ilk yardım personeli de dahil olmak üzere tüm toplum kesimlerine iletişim bozukluğu olan bireylerle nasıl iletişim kurulabileceğine dair eğitim verebilir. Alternatif ve destekleyici iletişim sistemlerinde depreme özgü kelimeleri içeren sembollerin yer alması ve bu sistemlerin afet çantasında bulundurulması önerilmektedir. Böylece deprem esnasındaki müdahalelerde iletişim bozukluğu olan bireylere destek olunması konusunda da kolaylık sağlanacaktır. Depreme yanıt aşamasında dil ve konuşma terapistleri dil, konuşma ve yutma bozukluğu olan bireylere tarama, değerlendirme ve müdahale hizmeti verebilir ve ailelerine danışmanlık hizmeti sağlayabilir. Depremden iyileşme aşamasında ise iletişim bozukluğu olan bireylere geçici konaklama alanlarında yüz yüze veya teleterapi ile dil ve konuşma terapisi hizmetinin sağlanması önerilmektedir. Dil ve konuşma terapisi müfredatlarına travma yaşayan bireylere yaklaşım ve müdahale konularının eklenmesi tavsiye edilmektedir. Bu derleme kapsamında iletişim bozukluğu olan bireylerin afetlerdeki ihtiyaçları ile ilgili olarak dil ve konuşma terapistlerinin afet yönetimi boyunca oldukça önemli rolleri olduğuna değinilmektedir. Sunulan önerilerin uygulanması ile iletişim bozukluğu olan bireylerin ihtiyaçlarına öncelik veren, daha kapsayıcı bir afet yönetimi çerçevesi oluşturma yolunda önemli adımlar atılabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

afetler, deprem, iletişim bozukluğu olan bireyler, dil ve konuşma terapisi, Türkiye

Referanslar

Abraham, L., Chang, A., Leatherby, L., Reinhard, S., Robles, P., Wu, A., & Shaver, J. W. (2023, May 17). What the earthquake destroyed in the heart of one Turkish city. The New York Times. https://www.nytimes.com/interactive/2023/02/10/world/middleeast/kahramanmaras-turkey-earthquake- damage.html

AHBAP Association. (n.d.). Beraber İyileşeceğiz [We Will Heal Together]. https://www.beraberiyilesecegiz.org Akarca, G., & Cangi, M.E. [@dilkonusmaterapistleridernegi]. (2023, February 19). Afet Dönemlerinde Çocuk ve Gençlerle Etkileşim ve Klinik Hizmetlere Yönelik Bazı Öneriler [Interaction with Children and Young People in Disaster Periods and Some Suggestions for Clinical Services] [Photograph]. Instagram. https://www.instagram.com/p/Co2PWyIN2g8

Akın-Şenkal, Ö., Çiyiltepe, M. M., Yılmaz, A., & Berber-Çiftçi, H. (2023, May 19-21). Okul Çağı Kekemelik Terapisinde

Teleterapi Yöntemi: Deprem Bölgesi Vaka Örneği [Teletherapy Method in School Age Stuttering Therapy: Earthquake Region Case Example] [Poster presentation]. 11th National Congress on Speech and Language Disorders, İstanbul, Türkiye.

American Speech-Language-Hearing Association (ASHA). (n.d.). Trauma-Informed Care. https://www.asha.org/practice/trauma-informed-care

American Speech-Language-Hearing Association (ASHA). (2016). Scope of Practice in Speech Language Pathology. https://www.asha.org/policy

Arslan, M. H., & Korkmaz, H. H. (2007). What is to be learned from damage and failure of reinforced concrete structures during recent earthquakes in Turkey? Engineering Failure Analysis, 14(1), 1–22. https://doi.org/10.1016/j.engfailanal.2006.01.003

Bakırköy District Directorate of National Education. (2021, November 10). AFAD MEB İş Birliğiyle Hazırlanan Deprem Animasyonu [Earthquake Animation Prepared in Cooperation with AF AD MEB] [Video]. Y ouTube. https://www.youtube.com/watch?v=_tH37tzHDpY

Barten, D. G., Klokman, V. W., Cleef, S., Peters, N. A. L. R., Tan, E. C. T. H., & Boin, A. (2021). When disasters strike the emergency department: A case series and narrative review. International Journal of Emergency Medicine, 14(1), 49. https://doi.org/10.1186/s12245-021-00372-7

Barton-Hulsey, A., Boesch, M. C., Chung, Y., Caswell, T., Sonntag, A. M., & Quach, W. (2023). Emergency and Disaster Preparedness for Individuals Who Use Augmentative and Alternative Communication: A Pilot Study on Supported Planning Using a Toolkit. American Journal of Speech-Language Pathology, 1–17. Advance online publication. https://doi.org/10.1044/2023_AJSLP-23-00086