ARŞİV

Kekemeliği Olan Çocukların Ebeveynlerinin Bilişsel Çarpıtmaları ve Ebeveyn Tutumları ile Çocuklarındaki Kekemelik Şiddetini Algılama Düzeyleri Arasındaki İlişki

Gökçen Elif Hocaoğlu Mehmet Emrah Cangi
Özet

Amaç: Okul öncesi kekemeliğinin prognozu ve yönetiminde ebeveynlerin düşünceleri, duyguları ve tutumlarının önemli etkilere sahip olduğu bildirilmektedir. Bu çalışmanın amacı 2-7 yaş arası kekemeliği olan çocukların ebeveynlerinin bilişsel çarpıtmaları, ebeveyn tutumları ve çocuklarındaki kekemelik şiddetini algılamaları ile arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Yöntem: Çalışmanın katılımcılarını 2-7 yaş arası kekemeliği olan 41 çocuk, onların ebeveynleri ve 4 deneyimli dil ve konuşma terapisti (DKT) oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Ebeveyn Bilgi Formu, Ebeveyn Tutum Ölçeği (ETÖ), Bilişsel Çarpıtmalar Ölçeği (BÇÖ) ve Kekemelik Şiddeti Skalası (KŞS) kullanılmıştır. Kekemeliği olan çocukların beş dakikalık spontan konuşma örnekleri ebeveynler ve 4 DKT (Cronbach α>0.93) tarafından gözlemlenmiştir ve KŞS’de puanlanmıştır. Veriler IBM® SPSS® Statistics 26.0 ortamında bağımsız örneklem t-testi, Pearson korelasyon analizi ve çoklu regresyon analizi ile analiz edilmiştir. Bulgular: Ebeveynler DKT’lere göre kekemelik şiddetini anlamlı derecede yüksek algılamışlardır. Ebeveyn tutumlarından otoriter tutum ve bilişsel çarpıtmalardan zihinsel filtreleme, aşırı genelleme, kişiselleştirme ve olumluyu yok sayma ile “ebeveyn kekemelik şiddeti algısı” arasında pozitif yönde, orta düzeyde anlamlı ilişki bulunmuştur. Bilişsel çarpıtmalardan zihinsel filtreleme ve aşırı genelleme ile “ebeveyn puanından DKT’lerin puanının farkı” arasında yine pozitif yönde, orta düzeyde anlamlı ilişki bulunmuştur. Kurulan çoklu regresyon analizi modelinde bağımsız değişkenlerin kekemelik şiddeti puanlaması üstündeki etkisi anlamlı bulunmamıştır. Sonuç: Bu bulgular, çocukta kekemeliğin ciddiyetine ilişkin algının ebeveyn açısından çok daha yüksek olabileceğini vurgulamaktadır. Değerlendirme ve terapi süreçlerinde çocuğun, aile sistemi içerisinde ele alınmasının önemi bir kez daha ortaya çıkmıştır. Özellikle anlamlı bulunan ebeveyn tutumları ve bilişsel çarpıtmalar, kekemelik literatürü bağlamında birçok klinik çıkarım ortaya koymuştur.


Anahtar Kelimeler

çocukluk çağı kekemeliği, ebeveynler, bilişsel çarpıtmalar, ebeveynlik tutumları, algılanan kekemelik şiddeti

Referanslar

Al-Khaledi, M., Lincoln, M., McCabe, P., Packman, A., & Alshatti, T. (2009). The attitudes knowledge and beliefs of Arab parents in Kuwait about stuttering. Journal of Fluency Disorders, 34, 44–59.

Ardanıç, P . (2017). Bilişsel Çarpıtmalar Ölçeği'nin Türkçeye uyarlanması geçerlik ve güvenirlik çalışması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Arkar, H. (2012). Beck’in Depresyon Modeli ve Bilişsel Terapisi. Düşünen Adam, 5, 37-40.

Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative parental control on child behavior, Child Development, 37(4), 887-907. Beck, J. S. (2005). Cognitive therapy for challenging problems: What to do when the basics don’t work. New York:

Guilford.

Beck, J. (2006). Bilişsel Terapi Temel İlkeler ve Ötesi (Çev. N. H. Şahin). Ankara: Türk Psikologlar Derneği. Berquez, A., & Kelman E. (2018). Methods in stuttering therapy for desensitizing parents of children who stutter.

American Journal of Speech-Language Pathology, 27(3S), 1124–38.

Bloodstein, O., Ratner, N. B., & Brundage, S. B. (2021). A Handbook On Stuttering. Plural Publishing.

Cangi, M. E. (2008). Kekemeliği olan ve olmayan ergenlerin çok boyutlu mükemmeliyetçilik düzeylerinin

karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü,

Eskişehir.

Covin, R., Dozois, D. J., Ogniewicz, A., & Seeds, P. M. (2011). Measuring cognitive errors: Initial development of the

Cognitive Distortions Scale (CDS). International Journal of Cognitive Therapy, 4(3), 297-322.