Amaç: Disfaji başka tanılarla da birlikte ortaya çıkabilen karmaşık bir bozukluktur. Bu nedenle, disfajiyi uygun şekilde değerlendirmek ve yönetmek için sağlık uzmanları arasında sık sık iş birliği yapılmalıdır. Yutma rehabilitasyonunda dil ve konuşma terapistleri ile birlikte çalışacak meslek gruplarından biri de diyetisyenlerdir. Yapılan literatür taramasında diyetisyenleri kapsayan bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışma diyetisyenlerin dil ve konuşma terapisi mesleği hakkındaki genel bilgi düzeyleri, disfaji rehabilitasyonundaki rolüne ilişkin görüş ve farkındalıklarını betimlemeyi amaçlamaktadır. Yöntem: Araştırmada veri toplamak amacıyla 25 soruluk anket hazırlanmıştır. Anket çalışmanın yazarları tarafından dil ve konuşma terapisi ve yutma bozukluğu farkındalık çalışmaları, makaleler ve anketler taranarak oluşturulmuştur. Anket online kanallarla beslenme ve diyetetik bölümü mezununa uygulanmıştır. Toplam 80 uzmana anket uygulanmıştır. Veriler betimsel ve istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Bulgular: Katılımcılara dil ve konuşma terapistlerinin çalışma alanları sorulduğunda, katılımcılar tarafından en az seçilen alanlardan biri yutma bozukluğu olmuştur. Katılımcılar dil ve konuşma terapistlerinin çalışma alanları arasından yaptıkları seçimlerle bir çalışma alanı farkındalık puanı elde etmektedir. Çalışma alanı farkındalığı toplam puanlarının ortalaması 6,34± 2,2, medyan skoru 7’dir. Çalıştıkları yerde dil ve konuşma terapisti olan katılımcıların farkındalık puanlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Katılımcıların büyük çoğunluğu (%93,7) yutma bozukluğu yaşayan hastalarının oral beslenmesiyle ilgili kaygı duyduğunu belirtmiştir. 44 katılımcı (%55,0) hastalarının oral beslenmeye geçişine yardımcı olmak için dil ve konuşma terapistine yönlendireceğini söylemiştir. Katılımcıların %42,5’i dil ve konuşma terapistlerinin yutma terapisi yaptığını bildiğini belirtmiş, %47,5’i ise yutma bozukluğu yaşayan hastasını dil ve konuşma terapistine yönlendireceğini söylemiştir. 74 (%92,5) katılımcı yutma rehabilitasyonunda dil ve konuşma terapistleri ile iş birliği içinde çalışabileceğini belirtmiştir. Sonuç: Katılımcıların dil ve konuşma terapistlerinin yutma rehabilitasyonundaki rolüne ilişkin bilgi ve farkındalıklarının zayıf olduğu tespit edilmiştir. Bu konu üzerine yapılacak seminerler, çalışma grupları ve farkındalık çalışmaları dil ve konuşma terapistlerinin yutmadaki rolüyle ilgili farkındalığı arttıracaktır. İş birlikçi uygulamalar ve meslekler arası iletişimin artması için bilgilendirici seminerler ve eğitimler önem taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler
dil ve konuşma terapisti, disfaji, diyetisyen, farkındalık, yutma bozuklukları
Referanslar
Bağlam, N., Yıldız, E., Acar Arslan, E. & Turanlı, G. (2014). Nörolojik yutma bozukluğu olan çocukların besin tüketim durumlarının değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi. 42(2), 108-115.
Bengisu, S. & Ayyıldız, A. (2020) Gastroentereloji bölüm hekimleri ve PRG tüpü takılmış hasta yakınlarının dil ve konuşma terapistlerinin yutma bozukluğundaki rolüne ilişkin farkındalığının belirlenmesi. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 3(2), 175-199.
Bengisu, S. & Derin, D. (2022) Hemşirelerin ve doktorların dil ve konuşma terapistlerinin yutma bozukluğundaki rolüne ilişkin farkındalıklarının belirlenmesi. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 5(2), 123-159.
Bengisu, S. & Gerçek, E. (2019). Türkiye’de yutma bozuklukları ile ilgili yapılmış lisansüstü tez çalışmalarının incelenmesi. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 2(1), 77-103.
Bice, E. M., Galek, K. E. & Vose, A. K. (2022). A survey of speech pathologist practice patterns for consulting registered dieticians when recommending diet alterations. Speech, Language and Hearing, 25(1), 59-67.
Brammer, M. S. & Vicari, C. A. (2020). Physicians' perceptions about collaborating with speech-language pathologists for dysphagia treatment in interprofessional healthcare. Journal of Interprofessional Education & Practice, 20, 100355.
Croker, A., Brown, L., Little, A., Squires, K. & Crowley, E. (2019). Developing and maintaining collaborative practice: Exploring perspectives from dietetics and speech pathology about ‘what works well’. Nutrition & Dietetics, 76(1), 28-37.
Dodds, W. J., Stewart, E. T. & Logemann, J. A. (1990). Physiology and radiology of the normal oral and pharyngeal phases of swallowing. American Journal Of Roentgenology, 154(5), 953-963.
Duru, H., Akgün, E. & Maviş, İ. (2018). Dil ve konuşma terapisi mesleğine yönelik farkındalığın belirlenmesi. Dil, Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 1(3), 257-280.
Ertekin, C., Aydoğdu, İ. & Seçil, Y. (2002). Orofaringiyal yutmanın fizyoloji ve nörolojisi. Ege Tıp Dergisi, 41(3), 163-175.