Amaç: Akran zorbalığı bir ya da birden çok çocuk tarafından daha güçsüz olan çocuğa yönelik amaçlı ve devamlı biçimde gösterilen saldırganlık davranışı olarak tanımlanabilmektedir. Bu çalışmada; akran zorbalığının tanımı, yaygınlığı, nedenleri, olası sonuçları, kekemelik ve akran zorbalığı ilişkisi ile kekemelik terapilerinde uygulanabilecek akran zorbalığına yönelik müdahale stratejileri ile ilgili bilgiler sentezlenmiştir. Böylelikle bu derleme çalışmasının, dil ve konuşma terapistlerinin kekemeliği olan çocuklara yönelik uygulamalarını zenginleştirecek ve kekemeliği olan çocukların maruz kalabildiği akran zorbalığı durumuna dikkat çekecek nitelikte olması amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmada geleneksel derleme yöntemi kullanılmıştır. Bu doğrultuda, kekemelikte akran zorbalığı yönetimine ilişkin alan yazın taraması gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Akran zorbalığının, fiziksel, sözlü, ilişkisel veya siber zorbalık gibi farklı türlerde olabileceği görülmüştür. Ayrıca akran zorbalığının nedenlerine yönelik çeşitli görüşlere rastlanmıştır. Kekemeliği olan çocukların akran zorbalığı açısından risk altında olduklarına yönelik kanıtlara ulaşılmıştır. Dil ve konuşma terapistlerinin kekemeliği olan çocuklar için uygulayabilecekleri akran zorbalığına yönelik müdahale stratejileri saptanmıştır. Bu müdahale stratejilerinin temel olarak kekemelik ve akran zorbalığı hakkında çocuğu ve çevresini bilgilendirme, atılganlık eğitimi, kekemeliğe yönelik olumsuz otomatik düşünceleri olumlu düşünceler ile yer değiştirme ve akran eğitimi gibi başlıkları kapsadığı görülmüştür. Müdahale stratejilerinin bir kısmı klinik içinde (kekemelikte akran zorbalığı eğitimi, atılganlık eğitimi, bilişsel yeniden yapılandırma vb.), bir kısmı ise klinik dışında (akran, ebeveyn ve okul temelli eğitimler) uygulanabilmektedir. Sonuç: Kapsamlı bir kekemelik terapisi, kekemeliğe bütüncül bakış açısı sunan müdahale yaklaşımlarını gerektirmektedir. Kekemelik terapileri sadece konuşma akıcılığına değil, aynı zamanda kekemeliğin çocuğun yaşamı üzerindeki olası olumsuz etkilerini en aza indirmeye de odaklanmaktadır. Bu doğrultuda, akran zorbalığı müdahalesi, kapsamlı kekemelik terapisinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Ayrıca dil ve konuşma terapistlerinin kekemelik ve akran zorbalığına yönelik bilgilendirici içeriklere terapileri içerisinde yer vermelerinin, kekemeliği olan çocuklar için önleyici hizmet kapsamında ele alınabileceği düşünülmektedir. Bu tarz içeriklerin, kekemeliği olan çocuğu karşılaşabileceği olası olumsuzluklara karşı hazırlayacağı öngörülmektedir.
akran zorbalığı, kekemelik, okul çağı kekemelik, zorbalık, zorbalığın sonuçları
Arseneault, L., Bowes, L., ve Shakoor, S. (2010). Bullying victimization in youths and mental health problems: ‘Much ado about nothing’?. Psychological Medicine, 40(5), 717-729. https://doi.org/10.1017/S0033291709991383
Berger, S. K. (2007). Update on bullying at school: Science forgotten? Developmental Review, 27 (1), 90- 126. https://doi.org/10.1016/j.dr.2006.08.002
Blood, G., & Blood, I. (2016). Long-term consequences of childhood bullying in adults who stutter: social anxiety, fear of negative evaluation, self-esteem and satisfaction with life. Journal of Fluency Disorders, 50 (2016), 72–84. https://doi.org/10.1016/j.jfludis.2016.10.002
Blood, G. W., & Blood, I. M. (2004). Bullying in adolescents who stutter: Communicative competence and self-esteem. Contemporary Issues in Communication Science and Disorders, 31, 69–79. https://doi.org/10.1044/cicsd_31_S_69
Blood, G. W., & Blood, I. M. (2007). Preliminary study of selfreported experience of physical aggression and bullying of boys who stutter: Relation to increased anxiety. Perceptual and Motor Skills, 104, 1060–1066. https://doi.org/10.2466/pms.104.4.1060-1066
Blood, G. W., Blood, I. M., Tramontana, G. M., Sylvia, A. J., Boyle, M. P., ve Motzko, G. R. (2011). Self- reported experience of bullying of students who stutter: Relations with life satisfaction, life orientation, and self-esteem. Perceptual and Motor Skills, 113(2), 353-364. https://doi.org/10.2466/07.10.15.17.PMS.113.5.353-364
Card, N. A., & Hodges, E. (2008). Peer victimization among school children: Correlations, causes, consequences, and considerations in assessment and intervention. School Psychology Quarterly, 23(4), 451–461. https://doi.org/10.1037/a0012769
Carter, B. B., & Spencer, V. G. (2006). The fear factor: Bullying and students with disabilities. International Journal of Special Education, 21(1), 11-23. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.501.1121&rep=rep1&type=pdf
Çelenk, T. E. A., & Yıldızlar, O. (2019). Lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve mağduriyetinin incelenmesi. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(2), 24-31. https://doi.org/10.33308/2687248X.201912150
Davis, S., Howell, P., ve Cooke, F. (2002). Sociodynamic relationships between children who stutter and their non-stuttering classmates. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 43 (7), 939–947.https://doi.org/10.1111/1469-7610.00093
Donnellan, M. B., Trzesniewski, K. H., Robins, R.W., Moffitt, T. E., ve Caspi, A. (2005) Low self-esteem is related to aggression, antisocial behavior, and delinquency. Psychological Science, 16(04), 328–335. https://doi.org/10.1111/j.0956-7976.2005.01535.x
Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. (2007). Akran zorbalığının yeni yüzü: siber zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 27, 31-42. https://app.trdizin.gov.tr/makale/TmpZNE1qVTE/akran- zorbaliginin-yeni-yuzu-siber-zorbalik
Espelage, D. L., & Swearer, S. M. (2003). Research on school bullying and victimization: What have we learned and where do we go from here? School Psychology Review, 32 (3), 365–384. https://core.ac.uk/download/pdf/17264672.pdf
Evans, B. (2011). Bullying: Can it begin in preschool? Extensions, 25, 1–8. https://caeyc.org/main/caeyc/proposals-2014/pdfs/Evans,%20Betsy_Thurs-1.pdf
Gökkaya, F., & Sütçü, S. T. (2020). Akran zorbalığının ortaokul öğrencileri arasındaki yaygınlığının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 40-54. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018042225
Guitar, B. (2014). Stuttering: An integrated approach to its nature and treatment (Fourth ed.). Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins.
Gürhan, N. (2017). Her yönü ile akran zorbalığı. Turkiye Klinikleri Journal Psychiatric Nursing-Special Topics, 3(2), 175-81. https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-her-yonu-ile-akran-zorbaligi- 79448.html
Hansen, T. B., Steenberg, L. M., Palic, S., ve Elklit, A. (2012). A review of psychological factors related to bullying victimization in schools. Aggression and Violent Behavior, 17(4), 383-387. https://doi.org/10.1016/j.avb.2012.03.008
Hartley, M. T., Bauman, S., Nixon, C. L., ve Davis, S. (2015). Comparative study of bullying victimization among students in general and special education. Exceptional Children, 81(2), 176-193. https://doi.org/10.1177/0014402914551741
Hearne, A., Packman, A., Onslow, M., ve Quine, S. (2008). Stuttering and its treatment in adolescence: The perceptions of people who stutter. Journal of Fluency Disorders, 33(2), 81-98. https://doi.org/10.1016/j.jfludis.2008.01.001
Hughes, S. (2014). Bullying: What speech-language pathologists should know. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 45(1), 3-13. https://doi.org/10.1044/2013_LSHSS-13-0013
Hugh-Jones, S., & Smith, P. (1999). Self-reports of short and longterm effects of bullying on children who stammer. British Journal of Educational Psychology, 69 (2), 141–158. https://doi.org/10.1348/000709999157626
Kapçı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1-13. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/509200
Kara, İ., & Karamete, A. (2018). Kekemeliği Olan Yetişkinlerin Okul Çağındaki Akran Zorbalığı Mağduriyetlerinin Belirlenmesi: Ön Çalışma. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 1(1), 50-61. https://dergipark.org.tr/en/pub/dkyad/issue/44793/557201
Kepenekçi, Y., & Çıngır, S. (2006). Bullying among Turkish high school students. Child Abuse & Neglect, 30 (2), 193– 204. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2005.10.005
Langevin, M., Bortnick, K., Hammer, T., ve Wiebe, E. (1998). Teasing/bullying experienced by children who stutter: Toward development of a questionnaire. Contemporary Issues in Communication Science and Disorders, 25 (Spring), 8-20. https://doi.org/10.1044/cicsd_25_S_8
Murphy, W. P., & Quesal, R. W. (2002). Strategies for addressing bullying with the school-age child who stutters. In Seminars in Speech and Language, 23, (03), 205-212. https://doi.org/10.1055/s-2002- 33754
Murphy, W. P., Yaruss, J. S., ve Quesal, R. W. (2007a). Enhancing treatment for school-age children who stutter: I. Reducing negative reactions through desensitization and cognitive restructuring. Journal of Fluency Disorders, 32(2), 121-138. https://doi.org/10.1016/j.jfludis.2007.02.002
Murphy, W. P., Yaruss, J. S., ve Quesal, R. W. (2007b). Enhancing treatment for school-age children who stutter: II. Reducing bullying through role-playing and self-disclosure.Journal of Fluency Disorders, 32(2), 139-162. https://doi.org/10.1016/j.jfludis.2007.02.001
Nansel, T. R., Overpeck, M. D., Pilla, R. S., Ruan, W. J., Simons-Morton, B., ve Scheidt, P. (2001). Bullying behavior among U.S. youth: Prevalence and association with psychosocial adjustment. Jama, 285(16), 2094-2100. https://doi.org/10.1001/jama.285.16.2094
Nation, M., Vieno, A., Perkins, D. D., ve Santinello, M. (2008). Bullying in school and adolescent sense of empowerment: An analysis of relationships with parents, friends, and teachers. Journal of Community and Applied Social Psychology, 18, 211–232. https://doi.org/10.1002/casp.921
Nicolai, S., Geffner, R., Stolberg, R., ve Yaruss, J. S. (2018). Retrospective experiences of cyberbullying and emotional outcomes on young adults who stutter. Journal of Child & Adolescent Trauma, 11(1), 27-37. https://doi.org/10.1007/s40653-018-0208-x
Nixon, C. L., Linkie, C. A., Coleman, P. K., ve Fitch, C. (2011). Peer relational victimization and somatic complaints during adolescence. Journal of Adolescent Health, 49(3), 294–299. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2010.12.018
O’Moore, M., & Kirkham, C. (2001). Self‐esteem and its relationship to bullying behaviour. Aggressive Behavior: Official Journal of the International Society for Research on Aggression, 27(4), 269-283. https://doi.org/10.1002/ab.1010
Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do. Blackwell Publishers.
Olweus, D. (1999). The nature of school bullying: A cross national perspective. P. K. Smith, Y. Morita, J.
Junger-Tas, D. Olweus, R. Catalano & P. Slee (Eds.), The nature of school bullying: A cross national perspective içinde (ss. 7-27). Routledge.
Pellegrini, A. D., & Long, J. D. (2002). A longitudinal study of bullying, dominance, and victimization during the transition from primary school through secondary school. British Journal of Developmental Psychology, 20 (2), 259–280. https://doi.org/10.1348/026151002166442
Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 531-562. https://app.trdizin.gov.tr/makale/TWpFME1qST0/okul-zorbaligi-tanimi-turleri-iliskili-oldugu- faktorler-ve-alinabilecek-onlemler
Pişkin, M. (2010). Ankara’daki ilköğretim öğrencileri arasında akran zorbalığının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(156), 175-189. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/304/24
Plexico, L., Manning, W. H., ve Dilollo, A. (2005). A phenomenological understanding of successful stuttering management. Journal of Fluency Disorders, 30(01), 1–22. https://doi.org/10.1016/j.jfludis.2004.12.001
Rogers, C. R. (1961). On becoming a person. Boston: Houghton Mifflin.
Ruíz-Ramírez, R., García-Cué, J. L., Ruíz Martínez, F., ve Ruíz Martínez, A. (2018). Bullying and School Dropouts in Rural High Schools. Revista Electrónica De İnvestigación Educativa, 20(2), 37-45. https://doi.org/10.24320/redie.2018.20.2.1527
Tracy, J. L., & Robins, R. W. (2003). ‘‘Death of a (narcissistic) salesman’’: An integrative model of fragile self-esteem. Psychological Inquiry, 14, 57–62. http://ubc-emotionlab.ca/wp- content/files_mf/pi2003.pdf
Ttofi, M. M., & Farrington, D. P. (2011). Effectiveness of schoolbased programs to reduce bullying: A systematic and metaanalytic review. Journal of Experimental Criminology, 7, 27–56. https://doi.org/10.1007/s11292-010-9109-1
Van Cleave, J., & Davis, M. M. (2006). Bullying and peer victimization among children with special health care needs. Pediatrics, 118(4), e1212-e1219. https://doi.org/10.1542/peds.2005-3034
Wang, J., Iannotti, R. J., ve Nansel, T. R. (2009). School bullying among adolescents in the United States: Physical, verbal, relational, and cyber. Journal of Adolescent Health, 45, 1–8. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2009.03.021
Yaruss, J. S., Coleman, C. E., ve Quesal, R. W. (2012). Stuttering in school-age children: A comprehensive approach to treatment. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 43 (4), 536-548. https://doi.org/10.1044/0161-1461(2012/11-0044)
Yaruss, J. S., Reeves, N., ve Herring, C. (2018). How speech–language pathologists can minimize bullying of children who stutter. In Seminars in Speech and Language, 39 (4), 342-355. https://doi.org/doi: 10.1055/s-0038-1667163