Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) sınıflandırması olan sağlık ve işlevselliğin uluslararası sınıflandırması (ICF) bütüncül kavramsal bir çerçeve sunmaktadır. ICF bireyin konuşma bozukluğu şiddetinin yanı sıra bu durumun bireyin yaşamına olan etkisinin ve bağlamsal faktörlerin değerlendirilmesinin önemini vurgulamaktadır. Amaç: Bağlam İçi Anlaşılırlık Ölçeği (BAÖ), ICF’de ifade edilen çevresel faktörler açısından anlaşılırlığı değerlendiren bir ölçektir. Bu araştırmada BAÖ ölçeğinin güvenirlik için iç tutarlık ve geçerlik için ölçüt temelli geçerlik çalışması yapılması amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırmaya konuşma sesi bozukluğu olan 5-7 yaşları arasında 26 çocuk ve ebeveyni katılmıştır. Ebeveynler BAÖ ölçeğini doldurmuşlardır. Katılımcı çocuklara ise Sesletim Sesbilgisel Testi Sesletim alt testi (SST-SET) uygulanmış ve puanlarına göre hafif, orta, ileri, çok ileri sorun olmak üzere 4 gruba ayrılmıştır. Çocukların spontane konuşma kaydından doğru ünsüz üretim yüzdesi (DZY) hesaplanmıştır. DZY’ye göre katılımcılar hafif, hafif-orta, orta ve şiddetli olmak üzere 4 gruba ayrılmıştır. SST- SET, DZY puanları arasındaki ve BAÖ-DZY puanları arasında ilişki Spearman, SST-SET ve BAÖ puanları arasındaki ilişki ise Pearson korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir. SST-SET şiddet gruplarının BAÖ puanları arasındaki fark Kruskal Wallis, gruplar arası fark Mann Whitney U testi, DZY grupları BAÖ puanları arasındaki fark ANOVA, gruplar arası fark Bonferroni düzeltmesi ile analiz edilmiş, BAÖ iç tutarlılığı için Cronbach (CA) güvenirlik katsayısı hesaplanmıştır. Bulgular: SST-SET ve DZY arasında (r= 0,924; p<0,001), DZY-BAÖ (r= 0,962; p<0,001), SST-SET ve BAÖ (r= 0,885; p<0,001) anlamlı, pozitif yönlü, yüksek düzeyde korelasyon, SST-SET grupları BAÖ puanları arasında ise anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0,001). DZY grupları BAÖ puanları arasında (p<0,00) ve hafif ile hafif-orta (p<0,05), hafif ile orta derece şiddetli (p<0,001), hafif ile şiddetli (p<0,001), hafif orta ile orta derece şiddetli (p<0,05) ve hafif orta ile şiddetli (p<0,001) çocukların BAÖ puanları arasında anlamlı farklılık vardır. BAÖ iç tutarlığı CA katsayısı 0,957 (mükemmel) olarak elde edilmiştir. Sonuç: BAÖ Türkçe alan yazında anlaşılırlığın tanımlanmasında kullanılabilecek mükemmel iç tutarlılığa sahip, geçerli bir araçtır.
Anahtar Kelimeler
anlaşılırlık, konuşma sesi bozuklukları, bağlam içi anlaşılırlık ölçeği, ICF, dil ve konuşma değerlendirmesi
Bademci, V. (2019). Geçerlik: Nedir? Ne değildir? JRES, 6(2), 373-385.
Büyüköztürk, S. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (27. baskı., sayfa 32). Ankara: Pege Akademi. CSU- Charles Sturt University (2021), https://www.csu.edu.au/research/multilingual-speech/ics adresinden alınmıştır. (Erişim tarihi: 1.02.2021).
Farquharson, K. (2015). Language or motor: reviewing categorical etiologies of speech sound disorders, Frontiers in Psychology. 6, 1708.
House, A. E., House, B. G., ve Campbell, M. B. (1981). Measures of interobserver agreement: Calculation formula and distribution effect. Journal of Behavioral Assessment, 3(1), 37-57.
Jartun, R. (1992). The percentage consonants correct and intelligibility of normal, language delayed, and history of language delayed children. Dissertations and Theses. 4328.
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kent, R., Miolo, G., ve Bloedel, S. (1994). The ıntelligibility of children’s speech: a review of evaluation procedures. American Journal of Speech-Language Pathology, 3(2), 81–95. https://doi.org/10.1044/1058-0360.0302.81
Lee, Y. (2019). Validation of the intelligibility in context scale for Korean-speaking pre-school children, International Journal of Speech-Language Pathology, 21(4), 395–403.
Lousada, M., Sa-Couto, P., Sutre, D., Figueiredo, C., Fazenda, M., Lousada, M. J., ve Valente, A. R. (2019). Validity and reliability of the intelligibility in context scale: European Portuguese version. Clinical Linguistics and Phonetics, 33(12), 1125–1138.https://doi.org/10.1080/02699206.2019.1589579.
McLeod, S. (2006). An holistic view of a child with unintelligible speech: Insights from the ICF and ICF-CY. 8, 293–315. https://doi.org/10.1080/14417040600824944.
McLeod, S. (2020). Intelligibility in context scale: cross-linguistic use, validity, and reliability. Speech, Language and Hearing, 23(1), 9–16. https://doi.org/10.1080/2050571X.2020.1718837
McLeod, S., Harrison, L. J., ve McCormack, J. (2012). Bağlam ı̇çi anlaşılabilirlik ölçeği: Türkçe [intelligibility in context scale: Turkish]. (S. Topbaş, Trans.). Bathurst, NSW, Australia: Charles Sturt University.
McLeod, S., Harrison, L. J., ve McCormack, J. (2012). The intelligibility in context scale: validity and reliability of a subjective rating measure. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 55(2), 648–655. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2011/10-0130).
McLeod, S., & McCormack, J. (2007). Application of the ICF and ICF-children and youth in children with speech impairment. In Seminars in Speech and Language, 28(4), 254-264.
Miller, N. (2013). Measuring up to speech intelligibility. International Journal of Language and Communication Disorders, 48(6), 601–612. https://doi.org/10.1111/1460-6984.12061
Namasivayam, A., Pukonen, M., Goshulak, D., Yu, V., Kadis, D., Kroll, R., Pang, ve De Nil, L., (2013). Relationship between speech motor control and speech ıntelligibility in children with speech sound disorders, Journal of Communication Disorders, 46(3), 264-280.
Neumann, S., Rietz, C., ve Stenneken, P. (2017). The German intelligibility in context scale (ICS-G): reliability and validity evidence. International Journal of Language and Communication Disorders, 52(5), 585– 594. https://doi.org/10.1111/1460-6984.12303
Ng, K. Y. M., To, C. K. S., ve McLeod, S. (2014). Validation of the Intelligibility in Context Scale as a screening tool for preschoolers in Hong Kong. Clinical Linguistics and Phonetics, 28(5), 316– 328.
Phạm, B., McLeod, S., ve Harrison, L. J. (2017). Validation and norming of the intelligibility in context scale in Northern Viet Nam. Clinical Linguistics and Phonetics, 31(7–9), 665– 681.
Shriberg, L. D., & Kwiatkowski, J. (1982). Phonological disorders III: A procedure for assessing severity of involvement. Journal of Speech and Hearing Disorders, 47(3), 256-270.
Shriberg, L. D., Lewis, B., Mcsweeny, J. L., ve Wilson, D. L. (1997). The percentage of consonants correct (PCC) metric: extensions and reliability data. Journal of Speech Language Hearing Research, 40, 708–723.
Square, P. A., Namasivayam, A. K., Bose, A., Goshulak, D., ve Hayden, D. (2014). Multi-sensory treatment for children with developmental motor speech disorders. International Journal of Language & Communication Disorders, 49(5), 527–542. https://doi.org/10.1111/1460-6984.12083.
Topbaş, S. (2005). Türkçe Sesletim ve Sesbilgisi Testi. Ankara: MEB Yayınları, 4. Akşam Sanat Okulu.
Topbaş, S. (2006). Türkçe sesletim-sesbilgisi testi: geçerlik- güvenirlik ve standardizasyon çalışması, Türk Psikoloji Dergisi, 21(58), 39-56.
Topbaş, S. (2017). Sesletim Sesbilgisi Testi (SST). Ankara: Detay Yayıncılık.
World Health Organization. (2001). International classification of functioning, disability and health: Children and youth version: ICF-CY. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data.
World Health Organization. (2004). İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması. (Çeviri E. Kabakçı, A. Göğüş). Bilge Matbaacılık (Orijinal yayın tarihi 2001).