Çocukların dil edinim sürecinde semantik bilgi gelişiminin göstergesi, sözcük dağarcığında görülen artıştır. Sözcük dağarcığı gelişiminde yaşanabilecek aksamalar ileride olası dil bozuklukları, sosyal ve akademik problemleri de beraberinde getirir. Gecikmiş Dil-Konuşması (GDK) olan çocukların sözcük dağarcığında da sınırlılıklar görülür. Amaç: Bu çalışmada 36-59 ay GDK tanısı almış çocukların alıcı ve ifade edici sözcük dağarcıkları gelişimini Türkçe İfade Edici ve Alıcı Dil (TİFALDİ) Testi ile belirlemek amaçlanmıştır. Yöntem: Bu amaç doğrultusunda katılımcıların TİFALDİ Testinden aldıkları puanlar yaş grupları arasındaki farklılıklar açısından incelenmiştir. Bunun yanı sıra katılımcıların TİFALDİ Testi ve Türkçe Erken Dil Gelişim Testi (TEDİL) alt test puanları arasındaki ilişki de yaş değişkeni gözüne alınarak değerlendirilmiştir. Katılımcılara TEDİL ve TİFALDİ Testlerinin tüm formları uygulanarak ham puan, standart puan ve eşdeğer yaşları hesaplanmıştır. Araştırmanın katılımcıları Dil ve Konuşma Bozuklukları Eğitim, Araştırma ve Uygulama Merkezinde (DİLKOM) GDK tanısı almış yaşları 36-59 ay arasında değişen toplam 36 çocuktan oluşmaktadır. Katılımcılar yaşlarına göre 3 ve 4 yaş olarak gruplandırılmıştır. Bulgular: Araştırmadan elde edilen bulgulara bakıldığında katılımcıların TİFALDİ Alıcı Dil Alt Testi (TİFALDİ-AD) eşdeğer yaşları kronolojik yaşlarından yüksek bulunurken, TİFALDİ İfade Edici Dil Alt Testi (TİFALDİ-İD) eşdeğer yaşları kronolojik yaşlarından düşük bulunmuştur. Ayrıca TİFALDİ-AD alt puanlarının, TİFALDİ-İD puanlarından yüksek olduğu tespit edilmiştir. TEDİL ve TİFALDİ alt test puanları arasındaki ilişki gruplara göre farklılık göstermektedir. Sonuç: Yaşla birlikte TİFALDİ Testinin tüm alt puanlarında artış görülmektedir. GDK tanısı koyabilmek için sözcük dağarcığı gelişiminin yanı sıra fonolojik, morfolojik, sentaktik ve pragmatik alanlarının da detaylı değerlendirilmesi gereklidir.
gecikmiş dil-konuşma, sözcük dağarcığı gelişimi, TİFALDİ testi, dil değerlendirme araçları
Acarlar, F. (2002). Çocuklarda dilin değerlendirilmesi betimleyici yaklaşım. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), (121-127).
Aksu-Koç, A. (2010). The Course of Normal Language Development in Turkish, Communication Disorders in Turkish, (Edt. S. Topbaş ve M. Yavaş), Multilingual Matters, USA.
Aksu-Koç, A., Küntay, A. C., Acarlar, F., Maviş, İ., Sofu, H., Topbaş, S., ve Turan, F. (2011). Türkçede erken sözcük ve dilbilgisi gelişimini ölçme ve değerlendirme çalışması: Türkçe iletişim gelişimi envanterleri: TİGE-I ve TİGE-II. TÜBİTAK 107KO58 Projesi sonuç raporu.
Armonia, A. C., Mazzega, L. C., Pinto, F. C. de A., Souza, A. C. R. F. de, Perissinoto, J., ve Tamanaha, A. C. (2015). Relação entre vocabulário receptivo e expressivo em crianças com transtorno específico do desenvolvimento da fala e da linguagem. Revista CEFAC, 17(3), 759–765.
Arslan, E. (2018). Konuşma Bozukluğu olan preterm ve term doğmuş çocukların alıcı dil, ifade edici dil ve artikülasyon becerilerinin karşılaştırılması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ankara. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Baykoç-Dönmez, K. N. (1986). 12-30 aylık Türk çocuklarında dilin kazanılması. Yayımlanmış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Berk, L.E. (2000). Child Development, Allyn and Bacon, Boston.
Bishop, D. V., Snowling, M. J., Thompson, P.A., Greenhalgh, T., Catalise- 2 Consortium, Adams, C., ... ve Boyle, C. (2017). Phase 2 of CATALISE: A multinational and multidisciplinary Delphi consensus study of problems with language development: Terminology. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 58(10), 1068-1080.
Bowen, C. (2019). Developmental language disorders. https://www.speech-language. therapy.com/index.php?option=com_content&view=article&id=183. Erişim Tarihi: 03.08.2021.
Cable, A. L., & Domcsh C., (2011). Sytematic review of the literature language emergence. International Journal Of Language Communication Disorder, 46(2), 138- 154.
Cangi, E., Selman, B., Işıldar A., ve Yıldırım, G. (2018). "Gecikmiş Dil ve Konuşma Vakalarının İfade Edici Dil Becerilerinin İncelenmesi, Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 3(2), 55-74.
Capovilla, F. C., & Prudêncio, E. R. (2006). Teste de vocabulário auditivo por figuras: normatização e validação preliminares. Avaliaçao Psicologica, 5(2),189-203.
Carson, C. P., Klee, T., Carson, D. K., ve Hime, L. K. (2003). Phonological Profiles of 2-Year-Olds with Delayed Language Development. American Journal of Speech-Language Pathology, 12(1), 28-39.
DeCasper, A. J., & Fifer, W. P. (1980). Of human bonding: Newborns prefer their mothers' voices. Science, 208(4448), 1174-1176. Fenson, L., Dale, P. S., Reznick, J. S., Thal, D., Bates, E., Hartung, J. P., ... ve Reilly, J. S. (1991). Technical manual for the MacArthur communicative development inventories. San Diego.
Gündüzer, F. (2014). Koklear implant kullanan çocuklarda alıcı ve ifade edici dil becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Gökçümen, G. & Topbaş, S. (2014). 18-35 aylık çocukların erken sözcük dağarcığı gelişimlerinin Dil Gelişim Tarama (DİLTAR) ile değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Dönem Projesi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Hawa, V. V., & Spanoudis, G. (2014). Toddlers with delayed expressive language: An overview of the characteristics, risk factors and language outcomes. Research in Developmental Disabilities, 35(2), 400-407.
Kazak-Berument, S., & Güven, A. G., (2013). Türkçe İfade Edici ve Alıcı Dil (TİFALDİ) Testi: I. Alıcı dil Kelime Alt Testi Standardizsayon ve Güvenilirlik Geçerlik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi; 24(3): 192- 201.
Levey, P. (2011): Levey, S. (2011). Language development from birth to age 3. SAGE Yayıncılık.
MacRoy‐Higgins, M., Schwartz, R. G., Shafer, V. L., ve Marton, K. (2013). Influence of phonotactic probability/neighbourhood density on lexical learning in late talkers. International Journal of Language Communication Disorders, 48(2), 188-199.
McLoughlin, S. (2006). Introduciton to Language Development. London: Thomson Delmar Learning Yayınları.
Mehler, J., Peter, J., Ghislaine, L., Nilofar, H., Josiane, B., ve Claudine, A. T. (1988). A precursor of language acquisition in young infants. Cognition, 29(2), 143-178.
NHS Kent Community Health Developmental Language Disorders (t.y). https://www.kentcht.nhs.uk/wp-content/uploads/2018/10/Developmental-Language-Disorder-DLD-leaflet-info-for-teachers.pdf. Erişim Tarihi: 06.08.2021.
NHS Nothern Lincolnshire and Goole (t.y). https://www.nlg.nhs.uk/content/uploads/2018/12/IFP-1044.pdf. Erişim tarihi: 06.08.2021.
Owens, R. (2012). Language Development and Introductıon. Pearson yayıncılık.
Ölmez, F. S. (2010). 24-36 ay arası normal gelişim gösteren çocuklar ile 30-48 ay arası gecikmiş dil ve konuşması bulunan çocukların dilsel becerilerinin TİGE-2 kullanılarak karşılaştırılması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Paul, R. (1991). Profiles of Toodlers with slow expressive language development. Topics in Language Disorders, 11(4) 1-13.
Rescorla, L. (1989). The Language Development Survey: A screening tool for delayed language in toddlers. Journal of Speech And Hearing Disorders, 54(4), 587-599.
Rescorla, L., & Ratner, N. B. (1996). Phonetic profiles of toddlers with specific expressive language impairment. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 39(1), 153-165.
Rescorla, L., Mirak, J., ve Singh, L. (2000). Vocabulary growth in late talkers: Lexical development from 2; 0 to 3; 0. Journal of Child Language, 27(2), 293-311. Rescorla, L., Alley, A., ve Christine, J. B. (2001). Word frequencies in toddlers’ lexicons. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 44, 598-609.
Roos, E. M., & Ellis-Weismer, S. E. (2008). Language outcomes of late talking toddlers at preschool and beyond. Perspectives on Language Learning and Education, 15,119–126.
Stokes, S. F. (2010). Neighborhood density and word frequency predict vocabulary size in toddlers. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 53(3), 670-683.
Stolt, S., Lind, A., Matomäki, J., Haataja, L., Lapinleimu, H., ve Lehtonen, L. (2016). Do the early development of gestures and receptive and expressive language predict language skills at 5;0 in prematurely born very-low-birth-weight children? Journal of Communication Disorders, 61, 16–28. doi:10.1016/j.jcomdis.2016.03.002
Tamis-LeMonda, C. S., Cristofaro, T. N., Rodriguez, E. T., ve Bornstein, M. H. (2006). Early Language Development: Social Influences in the First Years of Life.
Thal, D., Tobias, S., ve Morrison, D. (1991). Language and gesture in late talkers. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 34, 604-612.
Topbaş, S. (2007). Dil ve Kavram Gelişimi, Ankara: Kök Yayıncılık.
Topbaş, S., & Güven, S. (2011). Türkçe Erken Dil Gelişim Testi- TEDİL, Test Bataryası. Ankara: Detay Yayıncılık.
Topbaş, S., & Güven, S. (2013). Türkçe Okul Çağı Dil Gelişimi Testi-TODİL, Test Bataryası. Ankara: Detay Yayıncılık.
Torppa, M., Lyytinen, P., Erskine, J., Eklund, J., ve Lyytinen, H. (2010). Language development, literacy skills, and predictive connections to reading in Finnish children with and without familial risk for dyslexia. Journal of Learning Difficulties, 43, 308–321.
Vehkavuori, S. M., & Stolt, S. (2019). Early lexicon and language skills at 42 months. Clinical Linguistics & Phonetics, 33(9), 854-868.
Wing L. (2012). Otizm el kitabı. İstanbul: Sistem Yayıncılık.