ARŞİV

Dil ve Konuşma Terapisti Adaylarının Sesbilgisel Farkındalığa Yönelik Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi

Ahsen Erim Buse Kılınçsoy Esen Berfin Erez Ezgi Sena İnce Hanife Merve Bozkaya Özge Yapan Zahra Polat
Özet

Okuma güçlüğü, konuşma sesi bozukluğu, kekemelik ya da gelişimsel dil bozukluğu olan çocuklarda, sesbilgisel farkındalık becerilerinde zayıflıklar görülebilmektedir. Bu bozukluk grupları ise dil ve konuşma terapistlerinin (DKT) sıklıkla çalıştıkları gruplar arasında yer almaktadır. Yanı sıra DKT’ler, fonetik ve fonoloji alanlarındaki bilgileri ile sesbilgisel farkındalık becerilerinin tanımlanması, değerlendirilmesi ve müdahalesi konularında çocuklara önemli katkılar sağlayabilecek kişilerdir. Bu gerekçeler ile DKT adaylarının sesbilgisel farkındalık konusunda belirli bir bilgi birikimi ile mezun olmaları beklenmektedir. DKT adaylarının sesbilgisel farkındalığa ilişkin bilgi düzeylerinin belirlenmesinin, daha donanımlı mezunlar yetiştirilebilmesi ve klinik uygulamaların niteliğinin artırılabilmesi açılarından önemli olduğu düşünülmüştür. Amaç: Bu nedenle bu çalışmanın ilk amacı, DKT adaylarının sesbilgisel farkındalığa ilişkin bilgi düzeylerini belirlemektir. Ayrıca katılımcıların bilgi düzeylerinin; sınıf düzeyleri, sesbilgisel farkındalık konusunun daha önce ders içerisinde geçme ve sesbilgisel farkındalık hakkında araştırma yapma durumlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Tarama modelinde yürütülen bu çalışmaya 543 DKT adayı katılım göstermiştir (Ortalama yaş=21,12± 3,8). Verilerin toplanabilmesi amacı ile ‘Sesbilgisel Farkındalığa Yönelik Bilgi Düzeyi Belirleme Anketi’ kullanılmıştır. Anket, katılımcılara çevrimiçi kanallar aracılığı ile ulaştırılmıştır. Her bir maddeye doğru yanıt veren katılımcılar için sıklık ve yüzde değerleri hesaplanmıştır. Ayrıca katılımcıların bilgi düzeylerinin sınıf düzeyi, sesbilgisel farkındalık konusunun daha önce ders içerisinde geçme ve sesbilgisel farkındalık hakkında araştırma yapma durumlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi için normal dağılım varsayımına göre Mann Whitney U veya Kruskal Wallis H testleri kullanılmıştır. Bulgular: Çalışma sonucunda, katılımcıların çok büyük bir kısmının (%94,8), DKT’lerin sesbilgisel farkındalık konusunda önemli rolleri olduğunu bildikleri görülmüştür. Sonuçlara göre 4. sınıf öğrencileri, 1. sınıf öğrencilerine; sesbilgisel farkındalık hakkında ders alanlar, almayanlara ve araştırma yapanlar, yapmayanlara kıyasla sesbilgisel farkındalık hakkında istatistiksel açıdan anlamlı olarak daha fazla bilgi düzeyine sahiptirler. Buna karşın öğrencilerin konu ile ilgili bilgi eksiklikleri olduğu da tespit edilmiştir. Sonuç: DKT adaylarının ders içeriklerinin sesbilgisel farkındalık becerilerinin doğası, değerlendirilmesi ve eğitimi ile ilgili zenginleştirilmesi önerilmektedir.


Anahtar Kelimeler

dil ve konuşma terapisti adayları, erken okuryazarlık, fonolojik farkındalık, fonoloji, fonolojik gelişim

Referanslar

Allor, J. H. (2002). The relationships of phonemic awareness and rapid naming to reading development. Learning Disability Quarterly, 25(1), 47-57. https://doi.org/10.2307/1511190 Anthony, J. L., Lonigan, C. J., Driscoll, K.,      Phillips, B. M., ve Burgess, S. R. (2003). Phonological sensitivity: A quasi-parallel progression of word structure units and cognitive operations. Reading Research Quarterly, 38(4), 470–487. https://doi.org/10.1598/RRQ.38.4.3 

Anthony, J. L., Aghara, R. G., Dunkelberger, M. J., Anthony, T. I., Williams, J. M., ve Zhang, Z. (2011). What factors place children with speech sound disorders at risk for reading problems?. American Journal of Speech-Language Pathology, 20(2), 146-160. https://doi.org/10.1044/1058-0360(2011/10-0053)

Altun, D., & Tantekin Erden, F. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının erken okuryazarlık ile ilgili görüşleri ve staj uygulamaları. Journal of Kirsehir Education Faculty, 17(1), 241-261. https://kefad2.ahievran.edu.tr/archieve/pdfler/Cilt17Sayi1/JKEF_17_1_2016_241-261.pdf

  Akdal, D., & Kargın, T. (2019). The Investigating of effectiveness of the sesfar intervention program aimed at supporting phonological awareness skills. Kastamonu Education Journal, 27(6), 2609-2622. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3459

Akdal, D. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin “sesbilgisel farkındalık” kavramına yönelik bilgi düzeyleri ve sınıf içi etkinlikler. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 496-515. https://doi.org/10.31592/aeusbed.653877

Akgün, M. (2020). Gelişimsel dil bozukluğu olan ve olmayan çocukların erken okuryazarlık becerilerinin ve ev erken okuryazarlık ortamlarının incelenmesi. (Yayımlanmış Yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi.

Chard, D. J., & Dickson, S. V. (1999). Phonological awareness: Instructional and assessment guidelines. Intervention in school and clinic, 34(5), 261-270. https://doi.org/10.1177/105345129903400502

Catts, H. W., Fey, M. E., Zhang, X., ve Tomblin, J. B. (2001). Estimating the risk of future reading difficulties in kindergarten children: A research-based model and its clinical implementation. Language Speech and Hearing Services in Schools, 32(1), 38– 50. http://doi.org/10.1044/0161-1461(2001/004)

Cárnio, M. S., Vosgrau, J. S., ve Soares, A. J. C. (2017). The role of phonological awareness in reading comprehension. Revista CEFAC, 19(5), 590-600. https://doi.org/10.1590/1982-0216201619518316