Amaç: Çocukluk çağı konuşma apraksisinde (ÇÇKA) kullanılan yaklaşımlarda büyük bir çeşitlilik olduğu görülmektedir. Bu derleme çalışmasının amacı ÇÇKA’da kullanılan terapi yaklaşımlarını incelemek ve sistematik olarak sunmaktır. Çalışmalarda kullanılan terapi yaklaşımlarında, önemli görülen prosedürler de detaylı bir şekilde sunulmuştur. Yöntem: Akademik veri tabanlarında 2000-2019 yılları arasında hakemli dergilerde yayımlanmış çalışmalar uygun anahtar sözcüklerle taranmıştır ve 64 çalışmaya ulaşılmıştır. Belirlenen kriterler doğrultusunda bu çalışmaların 40 tanesi elenmiş ve çalışmanın amaçları doğrultusunda 24 çalışma detaylı incelenmiştir. Çalışmalarda incelenen terapi uygulamalarının, prosedürleri ve sonucunda elde edilen verilere bu derleme kapsamında kullanılmasına öncelik verilmiştir. Bulgular: Tüm yaklaşımlar alanyazınla uyumlu şekilde üç kümede incelenmiştir. Motor temelli yaklaşımlar (n = 15), dilsel temelli yaklaşımlar (n = 8) ve çoklu-model iletişim yaklaşımları (n = 2). Bu çalışma kapsamında, motor temelli yaklaşımlar içerisinde sekiz terapi yöntemine, dilsel temelli yaklaşımlar içerisinde iki terapi yöntemine ve çoklu-model iletişim yaklaşımları içerisinde iki terapi yöntemine ulaşılmıştır. Sonuç: Uygun terapi yöntemini seçebilmek için değerlendirme aşamasının dikkatli bir biçimde yapılması gerekmektedir. Terapi yönteminin seçimi sonrasında, yöntemin vakanın bireysel özelliklerine göre düzenlenmesi gerekmektedir. Yöntemin uygulanması sırasında vakaya uygun hedefler seçilerek ve bu hedeflerin çoklu tekrarlarının gerçekleştirilmesi önem taşımaktadır. Hedef seçiminin, terapinin ilerleyişi ve vakanın motivasyonu için önemli olduğu ayrıca vurgulanmıştır. Seanslar sık aralıklarla planlanmalı ve seans süresinin daha kısa olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Bu bozukluğa müdahalede gerekli düzenlemeler yapıldığında, daha etkili sonuç alınacağı çalışmalarca ifade edilmiştir. Ayrıca; motor temelli yaklaşımlardan, bütüncül uyaran terapi yönteminin ve dinamik temporal taktil uyaran yönteminin bu bozukluğa müdahalede en çok kullanılan yöntemler oldukları ifade edilmiştir. Ancak terapi yöntemlerinin tek şekilde kullanılmasının yanı sıra; farklı terapi yöntemlerinin birlikte kullanılabildiğini gösteren araştırmalar da bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
apraksi, çocukluk çağı konuşma apraksisi, konuşma apraksisi, konuşma apraksisinde kullanılan terapi yöntemleri
Referanslar
Aasland, W. A., Baum, S. R., & McFarland, D. H. (2006). Electropalatographic, acoustic, and perceptual data on adaptation to a palatal perturbation. The Journal of the Acoustical Society of America, 119(4), 2372-2381.
American Speech-Language-HearingAssociation (2007). Childhood apraxia of speech.
Baker, E. (2006). Management of speech impairment in children: The journey so far and the road ahead. Advances in Speech Language Pathology, 8(3), 156-163.
Ballard, K. J., Robin, D. A., McCabe, P., & McDonald, J. (2010). A treatment for dysprosody in childhood apraxia of speech. Journal of Speech, Language, and Hearing Research. 53(5), 1227-1245.
Beathard, B., & Krout, R. E. (2008). A music therapy clinical case study of a girl with childhood apraxia of speech: Finding Lily's voice. The Arts in Psychotherapy, 35(2), 107-116.
Belton, E. (2004). Evaluation of the effectiveness of the Nuffield Dyspraxia Programme as a treatment approach for children with severe speech disorders (Doctoral dissertation,University College London).
Binger, C. (2007). Aided AAC intervention for children with suspected childhood apraxia of speech. Perspectives on Augmentative and Alternative Communication, 16(1), 10-12.
Crosbie, S., Holm, A., & Dodd, B. (2005). Intervention for children with severe speech disorder: a comparison of two approaches. International Journal of Language & Communication Disorders, 40(4), 467-491.
Dale, P. S., & Hayden, D. A. (2013). Treating speech subsystems in childhood apraxia of speech with tactual input:
The PROMPT approach. American Journal of Speech-Language Pathology, 22(4), 644-661.
Dodd, B., Crosbie, S., McIntosh, B., Holm, A., Harvey, C., Liddy, M., & Rigby, H. (2008). The impact of selecting different contrasts in phonological therapy. International Journal of Speech-Language Pathology, 10(5), 334-345.