Giriş: Dil gelişiminin ileri dönem akademik ve sosyal becerilere olan etkisi bilinmektedir. Bu nedenle ‘bekle ve gör’ yaklaşımı geçtiğimiz yüzyılda bazı uzmanların kullandığı bir yöntemken günümüzde etkisini yitirmiştir. Dil ve konuşma gelişimindeki olası sapmalarda ayırıcı tanı ve erken müdahale önem taşımaktadır. Okul öncesi öğretmenleri, sınıflarında gecikmiş konuşması olan bir çocuğu fark edip aileyi yönlendirebilecek ilk kişi olabilmektedirler. Annelerin ise çocuktaki olası gelişimsel sapmaları yakalayabilecek en uygun kişi oldukları düşünülmektedir. Gecikmiş konuşmaya yönelik farkındalığın, çocuğun erken dönem müdahale süreçlerinden faydalanabilmesi adına oldukça önemli olduğu belirtilmektedir. Bu gerekçe ile bu çalışmada Türkiye’de yaşayan anneler ve okul öncesi öğretmenlerin ‘Gecikmiş konuşmaya yönelik farkındalık ve bilgi düzeylerinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Bu araştırmada katılımcılar, Türkiye’nin farklı şehirlerinden 408 okul öncesi öğretmeni ve 1076 anneden oluşmaktadır. Veri toplama amacı ile araştırmacılar tarafından 29 soruluk bir anket hazırlanmıştır. Anket gecikmiş konuşmanın nedenleri, seyri, değerlendirilmesi ve müdahalesi ile dil ve konuşma gelişimini destekleyici etkinliklere yönelik bilgi düzeyini değerlendirmektedir. Anket katılımcılara çevrimiçi yollarla ulaştırılmıştır. Verilerin analizde bağımsız örneklemler t-testi ve Pearson korelasyonu kullanılmıştır. Bulgular: Okul öncesi öğretmenlerin anket sorularına verdikleri doğru yanıtlar, annelerin doğru yanıtlarından anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Ancak bazı maddelerde iki grubun da doğru yanıt verme oranlarının düşük olduğu görülmüştür. Küçük çocuklarda aynı anda iki dili öğrenmenin gecikmiş konuşmaya neden olacağı, gecikmiş konuşma için yapılan terapinin ağırlıklı olarak oral motor egzersizleri içereceği ve geç konuşan çocukta ek bir problem yoksa her zaman yaşıtlarını yakalayacağı gibi maddelerde her iki grubun da doğru yanıt verme oranı düşüktür. Sonuç: Gecikmiş konuşma ile ilgili farkındalığın arttırılması için düzenlemeler yapılması önerilmektedir. Okul öncesi öğretmenlerin farkındalık ve bilgi düzeyi arttıkça annelerin de daha sağlıklı bir biçimde desteklenebileceği düşünülmektedir. Ayrıca literatür ışığında gelecek araştırmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
dil ve konuşma terapisi, erken müdahale, farkındalık, gecikmiş dil, gecikmiş konuşma, gelişimsel dil bozukluğu
Referanslar
Abel, C. D., Nerren, J. W., & Wilson, H. E. (2015). Leaping the language gap: strategies for preschool and head start teachers. International Journal of Child Care and Education Policy, 9(1), 7.
ASHA (American Speech-Language-Hearing Association) (2019a). Late Language Emergence. https://www.asha.org/Practice-Portal/Clinical-Topics/Late-Language-Emergence/ adresinden alınmıştır (Erişim tarihi: 17.09.2019).
ASHA (American Speech-Language-Hearing Association) (2019b). Late Blooming or Language Problem. https://www.asha.org/public/speech/disorders/Late-Blooming-or-Language-Problem/ adresinden alınmıştır (Erişim tarihi:17.09.2019).
Bashir, A. S., & Scavuzzo, A. (1992). Children with language disorders: Natural history and academic success. Journal of Learning Disabilities, 25(1), 53-65.
Bishop, D. V., Snowling, M. J., Thompson, P. A., & Greenhalgh, T. (2016). CATALISE: A multinational and multidisciplinary Delphi consensus study. Identifying language impairments in children. PLOS One, 11(7), 1-26.
Byers-Heinlein, K., Fennell, C. T., & Werker, J. F. (2013). The development of associative word learning in monolingual and bilingual infants. Bilingualism: Language and Cognition, 16(1):198–205.
Byers-Heinlein, K., & Lew-Williams, C. (2013). Bilingualism in the early years: What the science says. Learning Landscapes, 7(1), 95.
Clark, A., Ohare, A. & Watson J. (2007). Severe receptive language disorder in childhood: familial aspects and long-term outcomes: results from a Scottish study. Archives of Disease in Childhood, 92, 614–619.
Clegg, J., Hollis, C., Mawhood, L., & Rutter, M. (2005). Developmental language disorders–a follow‐up in later adult life. Cognitive, language and psychosocial outcomes. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 46(2), 128-149.
Comeau, L., Genesee, F., & Mendelson, M. (2010). A comparison of bilingual monolingual children’s conversational repairs. First Language, 30(3–4), 354–374.
Dale, P. S., Price, T.S., Bishop, D.V. & Plomin, R. (2003). Outcomes of early language delay. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 46(3), 544-60.
Dockrell, J. E. (2001). Assessing language skills in preschool children. Child Psychology and Psychiatry Review, 6(2), 74-85.
Duff, D., & Tomblin, B.J. (2018). Literacy as an Outcome of Language Development and its Impact on Children’s Psychosocial and Emotional Development. Encyclopedia on Early Childhood Development [online]. http://www.child-encyclopedia.com/language-development-and-literacy/according-experts/literacy-outcome-language-development-and-its. Adresinden alınmıştır (Erişim tarihi: 20.09.2019).
Feeney, R., Desha, L., Khan, A., & Ziviani, J. (2017). Contribution of speech and language difficulties to health-related quality-of-life in Australian children: A longitudinal analysis. International Journal of Speech-Language Pathology, 19(2), 139-152.
Felsenfeld, S., Broen, P. A., & McGue, M. (1994). A 28-year follow-up of adults with a history of moderate phonological disorder: Educational and occupational results. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 37(6), 1341-1353.