ARŞİV

Afazili Bireylerde Yaşam Kalitesi ve Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler

Özlem Oğuz Bülent Toğram
Özet

Amaç: Afazi, beyinde meydana gelen bir hasarın dil dominant hemisferi etkilemesi sonucu ortaya çıkan, bireyin dili anlaması, üretmesi ve kullanmasında yetersizliğe neden olan bir iletişim bozukluğudur. Diğer zorluklara ek olarak, afazi sonrasında bireyin yaşam kalitesi de azalmaktadır. Yaşam kalitesi faktörünün de dikkate alınması afazi müdahalesinin etkililiğini arttırmaktadır ve bu nedenle müdahale planlama sürecine yaşam kalitesi değerlendirmeleri de dahil edilmelidir. Bu çalışmanın amacı afazili bireylerin yaşam kalitesini belirlemek ve bu bireylerin yaşam kalitesini etkileyen faktörleri incelemektir. Yöntem: Çalışmaya katılan 50 afazili bireye ‘Afazi Dil Değerlendirme Testi (ADD), ‘Beck Depresyon Ölçeği’, ‘Short Form-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği’ (SF-36) ve ‘İnme ve Afazi Yaşam Kalitesi Ölçeği-39-TR’ (SAQOL-39-TR) ölçeği uygulanmıştır. Verilerin istatistikselanalizi SPSS 23 paket programı ile yapılmıştır. Bulgular: Araştırmanın sonucunda Short Form-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği (SF-36) ve Beck Depresyon Ölçeği ile İnme ve Afazi Yaşam Kalitesi Ölçeği TR (SAQOL-39 TR) arasında anlamlı korelasyon bulunmuştur. SAQOL- 39 TR ile SF-36 arasında anlamlı pozitif bir korelasyon; SAQOL-39 TR ve Beck Depresyon Ölçeği arasında ise negatif bir korelasyon bulunmuştur. Katılımcıların SAQOL-39-TR ölçeğinden ve alt alanlarından aldıkları puanların yaş, cinsiyet ve inme üzerinden geçen süre gibi potansiyel belirleyici faktörlere göre farklılaşmadığı saptanmıştır. Eğitim düzeyi, okuma alışkanlıkları ve evde yaşayan kişi sayısı değişkenlerine göre katılımcı gruplar arasında SAQOL-39-TR ölçeğinin bazı alt alanlarından aldıkları puanların anlamlı bir farklılık gösterdiği bulunmuştur. Sonuç: Afazili bireylerin yaşam kalitesi adına en çok zorluk yaşadıkları alanın ‘iletişim’ alanı olduğu görülmüştür ancak yaşanan dil bozukluğu sonrasında sadece dilsel sorunlarla değil eşlik eden diğer problemlerle de karşılaşılmaktadır. Dil ve konuşma terapistlerinin afazili bireyleri sadece dil bozukluğu yaşayan bireyler olarak değil, bir bütün olarak değerlendirmeleri ve müdahalesini planlaması gerekmektedir. Kişinin iletişim ve yaşam kalitesi düzeyini yükseltme amaçlı bir terapi süreci yürütülmelidir.

Anahtar Kelimeler

afazi, yaşam kalitesi, yaşam kalitesi belirleyicileri, SAQOL -39, SF-36, Beck depresyon ölçeği

Referanslar

Aaronson, N. K., Bullinger, M., & Ahmedzai, S. (1988). A modular approach to quality-of-life assessment in cancer clinical trials. In Cancer Clinical Trials (pp. 231-249). Springer, Berlin, Heidelberg.

Angermeyer, M. C., Holzinger, A., Matschinger, H., & Stengler-Wenzke, K. (2002). Depression and quality of life: results of a follow-up study. International Journal of Social Psychiatry, 48(3), 189-199.

Ardila, A. (2014). Aphasia handbook. Florida: Florida International University.

Aydemir, O., Ergun, H., Kesebir, S., Soygur, H., & Tulunay, C. (2009). Major depresif bozuklukta yaşam kalitesi: kesitsel bir çalışma. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(3):205-212.

Becker, M., Shaw, B. R., & Reib, L. M. Quality of life assessment manual. University of South Florida.

Birtane, M., & Taştekin, N. (2010). Quality of life after stroke. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 27 (1), 63-68.

Blom Johansson, M. (2012). Aphasia and communication in everyday life: Experience of persons with aphasia, significant others, and speech-language pathologists. Digital Comprehensive Summaries of Uppsala Dissertations from the Faculty of Medicine, 776, 110.

Bose, A., Mchugh, T., Schollenberger, H., & Buchanan, L. (2009). Measuring quality of life in aphasia: Results from two scales. Aphasiology, 23(7-8), 797-808.

Carod-Artal, F. J., & Egido, J. A. (2009). Quality of life after stroke: the importance of a good recovery. Cerebrovascular Diseases, 27(Suppl. 1), 204-214.

Cranfill, T. B., & Wright, H. H. (2010). Importance of health-related quality of life for persons with aphasia, their significant others, and SLPs: Who do we ask? Aphasiology, 24(6-8), 957-968.