Yutma ve solunum arasında yakın bir ilişki vardır. Yutma ve
solunumun birbirine yakın bölgede bulunan oromotor Central Pattern Generators
(CPGs) tarafından düzenlenmeleri, benzer nöral yolları ve benzer oral-farengeal
yapıları kullanmaları gibi nedenler, aralarında son derece gelişmiş bir
koordinasyon olmasını zorunlu hale getirir. Yeni doğanlarda emmeyle birlikte
yutma-solunum koordinasyonu da gelişmeye başlar. Bir yaştan itibaren de
ağırlıklı olarak kullanılan yutma-solunum biçimi; nefes verme-yutma-nefes verme
ve nefes alma-yutma-nefes vermedir. Yetişkinlerde ise baskın yutma-solunum
biçimi nefes verme-yutma-nefes verme biçiminde olarak yerini alır. Bu
yutma-solunum biçiminin, yutma sırasında görülebilecek olan
aspirasyon-penetrasyon gibi sağlık risklerini en aza indirdiği düşünülmektedir.
Solunumun bozulmasıyla da yutma-solunum koordinasyonunun bozulabileceği ve
sonuçta da yutmanın etkilenebileceği göz ardı edilmemelidir. Yutma
bozukluklarında kullanılan supraglottik ve süper-supraglottik yutma
manevraları, doğrudan yutma ve solunum arasındaki ilişkiye dayanır ve yutma
sonrasında mutlaka nefes vermenin yer almasını sağlar. Bu genel bilgilerden
yola çıkılarak derleme 3 bölüme ayrılmıştır. İlk bölümde yutma ve solunum
ilişkisini düzenleyen nöral mekanizmalardan olan CPGs üzerinde durulmaktadır.
Sonraki bölümde ise yutma ve solunum mekanizmasının gelişimi açıklandığından
dolayı ilk 1 yaştaki yutma ve solunum mekanizması üzerinde durulmaktadır. Son
bölümde ise yetişkinlerdeki yutma ve solunum ilişkisi açıklanmaya
çalışılmaktadır.
Anahtar Kelimeler
yutma, solunum, CPGs, yutma-solunum biçimi, yutma apnesi
Referanslar
Arslan, S.S., Demir, N., Karaduman, A.A., (2016), Both
Pharyngeal and Esophageal Phases of Swallowing are associated with recurrent
pneumonia in pediatric patients, The Clinical Respiratory Journal, 12, 767–771.
Bamford, O., Taciak, V., Gewolb, I.H., (1992), The
relationship between rhythmic swallowing and breathing during suckle feeding in
term neonates, Pediatric Research, 31(6), 619-624.
Barlow, S.M., Lund, J.P., Estep, M., Kolta, A., (2010),
Central pattern generators for orofacialmovements and speech, Brudzynski, S.M.
(Ed.), Handbook of Mammalian Vocalization: An Integrative Neuroscience
Approach, (pp. 351-369). United States of America: Elsevier.
Barlow, S.M., (2009), Oral and respiratory control for
preterm feeding, Current Opinion in Otolaryngology & Head and Neck Surgery,
17(3): 179–186.
Costa, M.M.B., Lemme, E.M.O., (2010), Coordination of
respiration and swallowing: functional pattern and relevance of vocal folds
closure, Arquivos de Gastroenterologia, 47(1), 42-48.
Fucile, S., McFarlan, D.H., Gisel, E.G., Lau, C., (2012),
Oral and nonoral sensorimotor interventions facilitate
suck–swallow–respirationfunctions and their coordination in preterm infants, Early
Human Development, 88, 345–350.
Kawasaki, M., Ogura, J.H., Takenouchi, S., (1964),
Neurophysiologic observations of normal deglutation: I. Its relationship to the
respiratory cycle, Laryngoscope, 74, 1747-65.
Kelly, B.N., Huckabee, M.L., Jones, R.D., Frampton, C.M.A.,
(2007a), The early impact of feeding on infant breathing–swallowing
coordination, Respiratory Physiology & Neurobiology, 156, 147–153.
Kelly, B.N., Huckabee, M.L., Jones, R.D., Frampton, C.M.A.,
(2007b), Integrating swallowing and respiration: preliminary results of the
effect of body position, Journal of Medical Speech-Language Pathology, 15(4),
347-355.
Klahn, M.S., Perlman, A.L., (1999), Temporal and durational
patterns associating respirationand swallowing, Dysphagia, 14, 131–138.